Vakıf Nedir?

Vakıf Nedir? Herhangi bir şeyin sürekli olarak durdurulması anlamına gelen kelimeyi en temelde 3 anlama indirgemek mümkün olmaktadır. Yapılan veya yapılmakta olan bir hizmet veya faaliyetin ilerleyen zaman dilimlerinde de var olmasını sağlamak amacı ile çeşitli şart ve gereklilikler sağlanarak resmi olarak kurulan bir topluluk şeklinde tanımlanabilmektedir. Diğer bir tanım ise bireylerin bırakmış oldukları maddi olanaklar ve bunların yönetimi şeklindedir. Yapılabilecek son tanım ise çok sayıda birey tarafından kurulabilen ve toplum yararına çalışmayı hedef edinen kuruluşları ifade etmektedir.

Vakıfların kuruluşu; vakıflar birbirinden farklı birçok amaç belirleyerek kurulabilmektedir. Söz konusu kuruluş sürecinde vakıfları gerçek veya tüzel kişiler kurabilmektedir. Tek bir kişinin kurabileceği gibi birden kurucu ile kurulabilmektedir. Vakıflar kurulurken resmi senet veya ölüme bağlı tasarruflar doğrultusunda açıklanabilmektedir. Vakıflar tüzel kişilik kazanırken vakıfların kurulduğu yerleşim birimlerindeki mahkeme nazarında tutulacak sicile tescil edilerek kazanılmaktadır. Varlıklar mal topluluğu olmalarına rağmen üye olunabilmektedir.

Kısaca; vakıflar bir veya birden fazla kişinin kurabilmesinin yanı sıra birer mal topluluğudur. Tescile bağlı olarak kurulması yeterli olmakla birlikte vakıflar fiil ehliyeti bulundurmaktadırlar. Ticari faaliyette de bulunabilen vakıflar; Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından denetlenmektedir.

Tarihte vakıflar; geçmişi çok eskiye dayansa da vakıflar genellikle Osmanlı Devleti kültüründe yaygınlık göstermektedir. Cumhuriyetin kurulması sonrası vakıflar varlıklarını azaltmaksızın sürdürmüştür. 5 Haziran 1935’e gelindiğinde ise kanun vasıtası ile kurulan Vakıflar Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Kurulan bu kurum aracılığı ile vakıfların denetlenmesi sağlanmaktadır.

Amaçları; vakıflar en temelde toplum genelinde yardımlaşma ve dayanışmayı hedeflemektedir. Gösterdikleri faaliyetlere göre vakıfları genellemek gerekirse ekonomik anlamda zayıf durumda olan kişilere destek olmayı hedeflemektedir.

Hizmet alanları; vakıflar inanç, alan, eğitim, maddi ve manevi, iktisadi gibi birçok alanda faaliyet göstermektedirler.

Vakıfları oluşturan organlar; birçok kurumda olduğu gibi vakıfların da kurulması ve devamlılık gösterebilmesi için çeşitli organlara sahip olması gerekmektedir. Vakıflar en temelinde ise iki zaruri ve ihtiyari olarak iki temel organı bulunmaktadır. İlki mütevelli heyeti, yönetim kurulunun yanı sıra yönetim kurulundan oluşan zorunlu organları bulunmaktadır. Bunun yanı sıra dayanışma ve onur kurulları ise vakıfların ihtiyari kurullarıdır.

Vakıfların sonlandırılması; kurulan bir vakıf kuruluştaki hedeflerini gerçekleştiremeyecek bir hal alması ya da bunların değiştirilemeyecek noktaya gelmesi sonucunda kendiliğinden son bulmaktadır. Bunun ardından mahkeme tarafından verilecek olan kararla sicilden silinmektedir. Bir vakıf sonlandıktan sonra vakfın borçları çıkarıldıktan sonra arta kalan mal veya hakları sonlanan vakfın hedeflerine benzer hedefleri bulunan diğer vakıflara aktarılmaktadır. Vakıfların sonlanması bu unsurlardan ibaret değildir. Bir vakıf yasak bir amaç hedeflediği ya da yürüttüğü tespit edilen veya vakfın kuruluşundan sonra yasaklanan amaçlarda olması durumunda da sonlandırılmaktadır. Yine mahkeme kararı ile kapatılan bu vakıflara ait mal varlıkları vakıfla ilgili tüzel kişiye aktarılmaktadır.

Vakıf haftası; 1985 senesi ve sonrasında her sene 3 – 9 Aralık tarihleri aralığı bu amaçla kutlanmaktadır.