DÜNYAMIZIN BULUNDUĞU GÜNEŞ SİSTEMİ VE GEZEGENLERİ

GÜNEŞ SİSTEMİNDEKİ GEZEGENLER VE ÖZELLİKLERİ
Güneşin kendisi bir yıldızdır. Güneş sistemi ise güneş ile onun çevresinde dolanmakta olan gezegenlerin, cüce gezegenlerin, gezegenlerin uydularının, kuyruklu yıldızların ve gaz ve toz bulutlarının oluşturduğu bir yapıdır.
Öncelikle güneş sistemindeki gezegenlerin tanımını yapacak olursak gezegen, güneş çevresinden dolanan ve bir yörüngeye sahi olan, kendi kütle çekimi kuvveti  nedeniyle küresel yapı oluşturabilecek kütleye sahip ve bundan ötürü hidrostatik denge durumunda olan, Gezegen oluşma teorisine göre yörüngesini temizlemiş olan gök cisimlerine verilen addır.
Güneş sisteminde sekiz tane gezegen bulunmaktadır. Güneşe en yakın gezegen Merkür olmakla birlikte Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün şeklinde devam etmektedir.
Güneş sistemindeki en büyük gezegen Jüpiter’dir. Büyüklüğüne göre sıralayacak olursak Satürn, Uranüs,  Neptün, Dünya, Venüs ve Merkür şeklinde devam eder.
Bu büyük gezegenlerin yanında ayrıca güneş sisteminde cüce gezegenlerde mevcuttur. Cüce gezegenler birçok yönden gezegenlere benzemektedir fakat bazı farklılıklar da mevcuttur. Cüce gezegen kavramını tanımlayacak olursak; ‘’Güneş çevresinde dolanan ve bir yörüngeye sahip olan, kendi kütle çekim kuvveti  nedeniyle küresel yapı oluşturabilecek kütleye sahip ve bundan ötürü hidrostatik denge durumunda olan, gezegen oluşumu teorisine göre yörüngesini temizlememiş olan, uydusu olmayan bir gök cisimleridir.’’ şeklinde tanımlanabilir.
Cüce gezegenlerden en çok bilineni Uluslar arası Astronomi Birliği’nin 2006 yılında cüce gezegen sınıfına dâhil ettiği Plüton’ dur. Plüton dışında en çok bilinen cüce gezegenler Cere, Haumea, Makemake ve Eris’tir.
Gezegenler ve cüce gezegenler dışında güneş etrafında dolanan diğer gök cisimleri olan küçük cisimlerde güneş sisteminde mevcuttur.

1.JÜPİTER

Jüpiter ismini Roma mitolojisindeki tanrıların birinden almıştır. Jüpiter güneş sistemindeki en büyük gezegendir. Güneşe uzaklık bakımından beşinci sıradadır. Ve ortalama uzaklığı 778.000.000 kilometre civarındadır.  Çekirdeği demir ve ona benzer ağır elementlerden oluşurken yüzeyi sıvı hidrojen gibi fazla yoğun olmayan sıvılardan oluşmaktadır. Yüzeyi renk renk bulutlardan oluşmaktadır ve bu bulutlar bünyesinde hidrojen, helyum, amonyak gibi maddeler bulundurmaktadır. Jüpiter’ in atmosfer tabakasının çok kalın olmasından şiddetli fırtınalar oluşmaktadır. Jüpiter atmış üç tane uyduya sahiptir. Bu uydulardan en büyükleri Callisto, Ganymede, İo ve Europa’dır.
Jüpiter halkalı bir gezegendir. Fakat ışığı çok az yansıtmasından dolayı halkalı olduğu geç tespit edilmiştir. Jüpiter oldukça fazla manyetik alana sahiptir.
2.MERKÜR
Güneşe en yakın ve güneş sistemindeki en küçük gezegendir. Merkür’ ün diğer bir adı da Utarit’tir. Merkür’ün bilinen bir uydusu bulunmamaktadır. Bu yüzden dönüş hızı diğer gezegenlere oranla çok daha fazladır. Küçük olmasından Dünya üzerinden izlenmesi oldukça güç bir gezegendir. Yoğunluğu bakımından Dünya’ya yakın bir gezegendir. Yapısal olarak çok katı bir gezegendir ve yüzeyinde kraterler, lav akıntıları ve dev havzalar bulunmaktadır. Tıpkı Jüpiter gibi ismini Roma mitolojisindeki bir tanrıdan almıştır. Güneşe yakın olmasından dolayı çok sıcak bir gezegendir. Atmosferinin yok denecek kadar az olmasından dolayı günlük sıcaklık farkı çok fazla değildir.

3.VENÜS

Güneş sistemindeki gezegenlerden bir diğeri Venüs’tür. Yörünge olarak Dünya’ nın yörüngesine en yakın olan gezegendir, bu sebeple dünya üzerinden en yakın ve en parlak görülebilen gezegendir. Özellikle gün doğumunda ve gün batımında çıplak gözle rahatlıkla görülebilir. Çoban Yıldızı olarak da bilinen Venüs gezegeni Sabah Yıldızı, Akşam Yıldızı veya Tan Yıldızı gibi isimlerle de anılmaktadır. Güneş’ e en yakın ikinci gezegendir. Venüs Güneş ve Ay’ ın ardından en parlak gök cismidir. Güneş Sistemi’ ndeki en sıcak gezegen olan Venüs’ün yüzeyinde çok sayıda krater ve aktif volkanlar bulunmakta ve tüm yüzeyi sülfürik asitlerin oluşturduğu bulutlarla kaplıdır. Adını Roma Mitolojisi’ nde Afrodit olarak bilinen Venüs gezegeninden almıştır. Kendi ekseni etrafında diğer gezegenlerin dönüşünün aksi yönünde döner. Venüs’ ün ilginç özelliklerinden bir diğeri Güneş etrafındaki dönüşünü kendi ekseni etrafındaki dönüşünden daha çabuk tamamlamasıdır. Venüs gezegeni çok merak edilmektedir ve çokça Dünya’dan uzay aracı gönderilmektedir.

4.MARS

Mars Güneş’e uzaklık bakımından dördüncü gezegen olmakla birlikte en küçük ikinci gezegendir. Mars’ın bir diğer adı da demir oksitten dolayı ortaya çıkan kırmızı görünümünden dolayı Kızıl Gezegen’dir. Mars’ın iki adet uydusu bulunmaktadır. Bu uydularının isimleri Phobos ve Deimos’tur. Mars ilk defa Galileo tarafından gözlemlenmiştir. Mars’ın kutup bölgelerinde çokça buzul alanları ve bulutlar görülmektedir. Mars’ta da tıpkı Dünya’daki gibi mevsimler görülmektedir fakat bu mevsimlerin süreleri Dünya’dakine oranla iki kat daha uzundur. Mars’ın yüzeyinde alçak düzlükler ve yüksek tepeler bulunmaktadır. Bu özelliğiyle tıpkı aya benzer. Ayrıca gök taşı çarpmaları sonucu oluşmuş kraterler ve volkanlar mevcuttur.

5.SATÜRN

Güneş sistemindeki bir diğer gezegen de Satürn’dür. Güneş sistemine en yakın altıncı gezegendir. Büyüklük olarak Jüpiter’in ardından ikinci sırada gelmektedir. Satürn hacim olarak Dünya’mızın yedi yüz katıdır. Çıplak gözle izlenebilen gezegenlerden bir tanesidir. Satürn kutuplardan basık ekvatordan geniş bir yapıda olması sebebiyle şekil olarak Dünya’ ya benzer fakat Satürn’ün gazlardan oluşan bir halkası vardır. Atmosferinin çoğu sıvı veya gaz halindeki hidrojen moleküllerinden oluşmaktadır. Satürn’ün resmi olarak bilinmekte olan elli üç tane uydusu mevcuttur. Bunlardan en çok bilinenleri Pandora ve Titan’dır.

6.URANÜS

Güneş sistemindeki gezegenlerden bir diğeri Uranüs’tür ve 1781 yılından dönemim ünlü gök bilimcilerinden biri olan William Herschel tatarından keşfedilmiştir. Güneş sistemindeki üçüncü büyük gezegendir ve dünyadan yaklaşık olarak altmış dört kat daha büyüktür. Güneşe yakınlık bakımından yedinci sırada bulunmaktadır. Uydu bakımından Jüpiter ve Satürn’ün ardından üçüncü sırada gelir. Basit bir teleskopla Dünya’dan görülebilecek bir gezegen değildir. Güneş çevresindeki dönüşünü yaklaşık olarak seksen dört yılda tamamlayabilmektedir. Mavimsi bir görümümü vardır. Bilinen yirmi yedi adet uydusu vardır. En çok bilinenlerden birkaçı Ariel ve Miranda’dır. Dönme ekseni çok eğik olan Uranüs doksan dereceye yakın bir eğikliğe sahiptir. Atmosferi derin bir bulut tabakasına binmiştir ve özelliksiz gazlardan oluşmaktadır.

7.NEPTÜN

Güneş sisteminden gezegenlerden bir diğeri olan Neptün güneşe en uzak olan ve büyüklük bakımından dördüncü sırada olan bir gezegendir. Bu gezegene eski Yunan denizi ve su tanrısı olarak da bilinen Poseidon’ da denmektedir. Araştırmalar sonucunda öğrenilmiştir ki canlı yaşamına uygun bir gezegen değildir. Atmosferi Uranüs’ e çok benzemektedir fakat bulutlar Uranüs’ e oranla daha belirgindir. Dünyadan on yedi kat daha büyük bir gezegendir. Mevsimler kırk yıla yakın sürmektedir. Güneş’ e çok uzak olmasından dolayı kocaman bir buz kütlesidir. Bilinmekte olan on dört tane uydusu vardır. En çok bilineni ve aynı zamanda en büyük uydusu Triton’dur. Güneş’ e ve aynı zamanda Dünya’ya en uzak gezegen olmasından dolayı bilgiler oldukça sınırlıdır.

8.DÜNYA

Güneş sistemindeki son gezegen ve üzerinde yaşamış olduğumuz Dünya’dır. Dünya Güneş’e yakınlık bakımından üçüncü sırada, büyüklük açısından ise beşinci bulunmaktadır. Dünya şu ana kadar yaşamın tespit edilebildiği tek gezegendir. Çok güçlü bir manyetik alana sahip olan Dünya bu özelliğini çekirdeğinde barındırdığı demir ve nikel elementlerinden almaktadır. Dünya’ nın doğal tek uydusu Ay’dır ve Ay ile Dünya arasında var olan çekim kuvveti Dünya’da gelgitlere neden olmaktadır. Dünya’ nın atmosferi asıl olarak azot elementinden oluşmakla birlikte atmosferde Dünya’ yı zararlı Güneş ışınlarından koruyan ozon tabakası bulunmaktadır. Dünya’ nın şekli kutuplardan basık ekvatordan şişkin bir yapıdadır ve Dünya’ nın bu şekline geoit adı verilmektedir. Dünya güneş etrafındaki dönüşünü üç yüz atmış beş gün altı saatte tamamlarken kendi etrafındaki dönüşünü yirmi dört saatte tamamlamaktadır.