Lazlari ne kadar taniyoruz veya lazcayi

ben seni anliom nachtigall rahat ol sen…

sen lazsin,yücel karadenizli 

Nasil ama..?

Dünyadaki En sevdiğim , en güvendiğim , En çok konuştugum, Dert ortağım , Ruh ikizim  arkadaşımda laz. Lazca bilmiyorum ama şivesini biliyorum …
 
  Canım Arkadaşımdan daha çok şey öğrenceğim…

ne kadar güzel bir sarki ya offf.anammmmmmmmm.cok güzel yorumlamis.
ellinize saglik,paylasim icinde tesekkürler.dinlemeylen doyamiyorum ya..

Laz halkı (Lazca tekil Lazi ve çoğul Lazepe, Türkçe Lazlar , Gürcüce Lazi (ლაზი) veya Çani (ჭანი), Yunanca Lazi (Λαζοί) , Ermenice Çen  Antik Çağdan günümüze değin Kolhis (Güney batı Kafkasya) ve Kuzey Doğu Anadolu’da varlığı bilinen bir halkın adıdır.

Coğrafi dağılım 
Lazlar, tarih boyunca Anadolu’nun kuzeydoğusu ve Gürcistan ve Abhazya’nın Karadeniz kıyısında yaşayan Güneybatı Kafkasyalı halktır.Günümüzde Gürcistan’da 32,000, Türkiye’de ise 1,200,000 kadar Laz yaşamaktadır.Çeşitli Avrupa ülkeleri ve eski Sovyetler Birliği ülkelerinde(Estonya,Kazakistan,Kırgızistan,Rusya) ise ne kadar Laz yaşadığına dair kesin bir veri bulunmamakla beraber 100-150,000 kadar Laz’ın yaşadığını tahmin edilmektedir.

Lazlar, Türkiye’nin kuzeydoğusunda tarihte Lazistan olarak adlandırılan Artvin’in; Hopa, Arhavi, Borçka ilçelerinde ve Rize’nin Fındıklı, Ardeşen, Pazar, Çamlıhemşin ilçeleriyle beraber Türkiye’nin çeşitli yörelerine dağılmış 93 Harbi olarak bilinen, 1877-1878 Osmanlı-Rus savaşından dolayı Batum’dan, Hopa’dan ve Arhavi’den göç etmiş ve günümüzde Gölcük, Yalova, İzmit, Karamürsel, Sapanca, Akyazı, Düzce, Akçakoca gibi yerlerde yerleşik olarak yaşamaktadırlar.Akabinde Türkiye’nin hemen her kentine Lazlar dağılmış durumdadırlar.Gürcistan’ın ise Acaristan Özerk Cumhuriyeti’nin Batum kentinde ve kente bağlı Sarp, Gonio(Gönye), Kahaber, Thilnari gibi köylerde 30,000 kadar Laz yaşamaktadır.Bunun dışında Ahıska, Ureki ve Abhazya’da da 2,000 kadar Laz yaşamaktadır.

Ana Vatanlari 
Türkiye'nin Doğu Karadeniz Bölgesi ve Batum (Lazca: Lazona; Gürcüce: ჭანები / Çaneti ya da ლაზები / Lazeti), Lazların yoğun olarak yaşadığı topraklardır. Karadeniz’in güneydoğu kıyılarını kapsar.Yüz ölcümü yaklasik 41.119km².Osmanlı döneminde bu topraklar, Lazistan sancağı adıyla idari birimdi. Günümüzde Trabzonun bir kismi ve Rize ili ile Artvin ilinin bir bölümünü ve Gürcistan’ın Acara özerk cumhuriyetindeki toprakların küçük bir kısmını kapsar. Önceleri Batum, Batum’un Rusların eline geçmesinden sonra Rize kenti, Lazistan sancağının yönetim merkezi oldu. Lazistan, eski çağlarda Kolheti’nin (Kolha, Kolhis), daha sonra Egrisi’nin bir parçasıydı. Bölge, 1578 yılına kadar Gürcistan’ın sınırları içinde yer alıyordu. 1578’den Çarlık Rusya’sının eline geçtiği 1878’de değin Osmanlı sınırları içinde yer aldı. 1921 yılında Lazistan topraklarının büyük bölümü Türkiye, küçük bölümü Gürcistan sınırları içinde kaldı. Buna karşın Lazistan, Trabzon vilayetinin sancağı olarak varlığını korudu. 1920’de, Doktor Abidin Bey (Atak), Esat Bey (Özoğuz), İbrahim şevki Bey, Necati Bey (Memişoğlu), Osman Bey (Özgen) ve Ziya Hurşit, Lazistan milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne katıldılar. 1923’te Lazistan sancağı lağvedilip, Artvin ve Rize illeri kuruldu.

Dil
Lazca
Lazlar konuştukları dile Laz Dili-Lazca anlamında ki Lazuri Nena(ლაზური ნენა) demektedirler.Lazca dünya dil ailesinde Kafkas dillerinin içinde, Güneybatı Kafkas Dil Grubu içinde yer alır.Ya da diğer adı ile Kartvel dil grubu içinde yer alır. Aynı grupta bulunan Gürcüce, Svanca ve Megrelce bu dil grubunun diğer üyeleridir. Bu diller arasında Lazca’ya en yakını Lazlar’ın Hıristiyan akrabaları olan Megreller’in konuştuğu dil olan Megrelce’dir.Megrelce ile Lazca arasında yüzde seksene varan bir kelime ortaklığı vardır.Bir Laz ve Megrel rahatlıkla karşılıklı diyalog kurabilir.Köklü bir sözlü geleneğe sahip Lazca'nın yakın zamana değin yazılı bir dili bulunmamaktaydı. Antik Lazika Krallığı'nın hüküm sürdüğü dönemlerde zengin sözlü bir edebiyata sahiptiler; bu destan, masal ve şiirleri ancak 20. yüzyılda yazıya dökülebilmeye başlanmıştır.

Günümüzde Türkiye’nin Doğu Karadeniz yöresinde ve batıdaki muhacir köylerinde ve tüm ülkede yaklaşık olarak 220,000 kişi anadili olarak Lazca konuşmaktadır.Alman Laz dilbilimci Feurstein bu rakamı 250,000 olarak, Laz dilbilimci İsmail Avcı Bucaklişi ise 500,000 olarak vermiştir.Gürcistan’daki 32,000 Laz’ın hepsi Lazca’yı anadilleri olarak konuşmaktadır.

Din 
Roma İmparatorluğu döneminde MS. 5 yüzyılda Paganizm'i terkederek topluca Hristiyanlığa geçen Lazlar 16. yüzyılda Ortodoks Hristiyanlıktan İslam'a toplu olarak geçmişlerdir. Günümüzde kendini Laz olarak gören tüm doğu karadenizliler Hanefi mezhebinden sünni müslümandır.

Tarih
Lazika krallığı MÖ 150 – MS 600Laz halkı antik çağ ve sonrasında Kolhis, olarak adlandırılan bölgede yaşamışlardır türklerin anadoluya gelmesiyle beraber onlarla beraber yaşamışlardır. Osmanlı döneminde Lazistanın fet edilmesiyle tamami ile türk etkisine giren halk zamanla türklerle karışıp bugünkü laz olarak adlandırılan insanları oluşturmuşlardır. Kolhis'in varlığına ilişkin ilk yazılı belge Urartu kralı II. Sarduri döneminde Lazların yaşadığı ülke Qulha  olarak geçmektedir. Lazlar MÖ 150-MS 600 yılları arasında Doğu Trabzon ile Abhazya arasında kalan sahil ve hinterlandının tek hakimi olacak Lazika krallığını kurmuşlar bu bölgede yaşayan çok sayıda halkı yönetmişlerdir. Arrian, Trabzon ile Dioskuria(Sebastopolis) arasında yaşayan halkları sayarken Lazları da saymıştır: Kolhlar, Saniyalılar, Malahonlar, Heiohlar, Helonlar, Tsitreitler, Lazlar, Apsiller, Abazglar, Sanigler  MS 456 yılında Roma İmparatoru Marcian bölgeyi ele geçirmiş ve Laz Kralı Gobazes’e (Gubaz) boyun eğdirmeyi başarmıştır.  Bölgeye bizzat giden Prokopius'un notları (MS 554)yazarın Çani olarak adlandırdığı Lazlar hakkında detaylı bilgi vermektedir:

Tzaniler, kadim zamanlardan beri, herhangi bir hükümdara bağlı olmayan bağımsız bir halk olarak yaşamışlardır. Ömürlerinin tamamını gökyüzüne doğru uzanan ve ormanlarla kaplı olan bu dağlarda yaşayarak geçirirler. Zira, toprağı işleme konusunda usta değillerdir ve memleketleri, sarp dağların en az olduğu yerlerde bile oldukça engebelidir. Bu yaylalar, engebeli olmanın ötesinde, son derece taşlık, işlenmesi zor ve hiç bir mahsule uygun olmayan bir toprak yapısına sahiptir. Onlar tarım yapacak olsalar bile, ürün yetiştirmek için yeterli toprak bulamazlar. Burada, ne araziyi sulamak, ne de tahıl yetiştirmek mümkün değildir; çünkü bu bölgede düz bir arazi bulunmaz ve hatta buralarda ağaç da yetiştiği halde, bunlar meyve vermeyen ağaçlardır. Zira bu bölge; bitmek bilmeyen kışın etkisiyle, uzun süre kar altında kaldığından, ilkbaharın başlangıç dönemi son derece belirsiz ve düzensizdir. Bu nedenlerden dolayı Tzaniler eski çağlarda bağımsız bir yaşam sürmüşler, ama şimdiki imparator Justinianus’un saltanatı sırasında, general Tzittas’ın komutasındaki bir Roma ordusu tarafından bozguna uğratıldılar ve hepsi kısa sürede mücadeleden vazgeçerek boyun eğdiler. Böylece, tehlikeli bir özgürlüğün yerine, sıkıntısı daha az olan esareti tercih etmiş oldular. Ve onlar hemen Tanrıya itaat ederek, Hristiyanlığı kabul ettiler. Böylece yaşam biçimlerini huzurlu bir yola sokmuş oldular ve daha sonra düşmana karşı sefere çıkıldığında, her zaman Romalıların yanında yer aldılar.

Bizanslı tarihçi Agathias'ın MS 6. yüzyılda tuttuğu notlarda Laz ve Kolhis  terimlerini özdeştirmektedir:

“Lazlar büyük ve gururlu bir halktır ve onlar, oldukça önemli başka kavimlere hükmetmektedirler. Kolkhidalıların antik isimlerine bağlı olmaları ile abartılı bir şekilde gurur duyuyorlar ve muhtemelen kibirli yaklaşımları da bundan kaynaklanmaktadı”

Prokopius' Lazlar'ın Roma İmparatorluğu’nun doğu sınırını korumaları karşılığında yarı bağımsız krallıklarında özgür bir hayat sürdüğü bildirilmekteydi.  Bizans ile Persler arasındaki mücadelede oldukça yıpranan Lazlar, MS 7. yüzyılın sonlarında, Kolhis’in Arap işgaline uğramasıyla topraklarını terkederek güneye inmek zorunda kalmışlardır. Bizans'ın bölgede etkinliğini yitirmesinin ardından Trabzon İmparatorluğu ve ardından Osmanlı hakimiyetine girmişlerdir.ve bundan sonra müslümalıgın ve türk boylarının etkisiyle türkleşerek osmanlı devletinin ana unsuru oldular. 1877-78 Osmanlı-Rus savaşları sırasında Batum ve civarındaki rum lazları düşmanla yapmış oldukları iş birligi nedenizyle savaş sonrası bölgeyi terk etmişlerdir.

Kültür
Küçük bahçesinde kendine yetecek miktarda mısır, karalahana, kendir, patates, fındık, meyve, salatalık ekiminin yanısıra evinin altındaki ahırında küçük çaplı hayvancılık, balıkçılık, kuş avcılığı,antik çagda geleneksel Laz meslekleriydi.Günümüzde ise karadeniz deki lazlar[türkler] 1930'lu yıllardan itibaren bölgede ekimine başlanan çay tarımı Laz halkının sosyo-ekonomik seviyesini yükseltmiş, başta İstanbul olmak üzere göçtükleri büyük şehirlerde küçük esnaflık yapabilecek sermaye oluşturabilmelerine yardım etmiştir.

Giyim 
Laz erkeğinin geleneksel kıyafeti Samsun – Batum arasında Osmanlı döneminde giyilmiştir Laz kıyafeti olarak adlandırılmıştır: Başta kabalak, kukul adı verilen siyah başlık, zipka adı verilen siyah körüklü şalvar, çuğa adı verilen burnu kalkık çarık, omuzbaşları ve diresklerine meşin şeritler dikilmiş siyah aba ceket, belde kalça üzerinde şal (trablus ya da lahor) kuşağı, çerkes kemeri, ayrıca akssuar olarak yağdanlık, kama, pazubent, hamayıl, zincir.
Laz kadını, Anadoludaki türk kadınından farklı olarak şalvar giymemekte eteğine ortkapu adı verilen bir kemerle bağlamakta, başını keşan veya dülbentle örtüp, beline fota adı verilen peştemali sarıp, boyunlarına altın liralar takmaktaydı.

El sanatları
Osmanlı döneminde Lazistan sancağındaki insanlar inşaat ustalığıyla ünlü olup sanatlarını 1917 Ekim Devrimi'ne dek çalışmak amacıyla gittikleri Rusya ve Anadolu'da icra etmekteydiler. Kesme taş veya tamamen ahşap malzemeden yapılan (ahşap-çatma) geleneksel Laz evleri, kışlık tahılı saklamak amacıyla kullanılan serenderler ve ahşap oyma sanatının icra edildiği yapıların ayakta kalabilmiş örneklerine bölgede halen rastlanmaktadır. Yakın zamana değin gerçekleştirilen, şekil, büyüklük ve kullanım amacına göre hentskeli, kalati, gudeli olarak adlandırılan sepet örme sanatı da günümüzde terkedilmek üzeredir.

Mutfak
Geleneksel Laz mutfağının temel besin ögeleri Trabzon ve Rize'de günümüzde olduğu gibi mısır, karalahana ve hamsi olmakla birlikte geleneksel pişirme teknikleri ve pek çok özgün yemek değişen yaşam koşulları sebebiyle terkedilmiştir. laz[doğu karadeniz] mutfağının en çok bilinen yemekleri şunlardır: Çirbuli, Pilavi, Makarina, Kveli kağimağoni, luku, Ağani lobia, kumhi lobia, kotumeşi dolma, Princoni, papa (mamalika), bureği,baklava, patlicani tağaneri, patlicaniş dolma, mtkui patlicaniş giyai, turşi tahaneyi, kabağiş sutli, termoni

Müzik ve halk dansları 
Geleneksel halk danslarının yegane adı ise horondur. Laz ve Hemşin horonlarının Trabzon horonlarından başlıca farkı horonlara sözlü iştirak edilmesi ve omuz silkme figürünün eksikliğidir.Ordu ve Giresun karşılama horonlarının ise birbirlerine karşı hem sözlü hemde oyunla atışmalarıdır.

Avcılık
Laz[doğu karadenizliler] balıkçısı feluka (< filika)adını verdikleri av kayıklarını kendileri inşa etmekte, ağlarını kendileri örmekteydi. Laz balıkçılar zargana, hamsinin yanısıra çakmaklı tüfeklerle 1970'lere dek yağı için yunus balığı avlamışlardı. Lazlardogu karadenizliler aynı zamanda ağ kullanarak ya da atmaca evcilleştirerek kuş avlama sanatında da ustadırlar. Grup kimliği
Arhavi ilçe merkezinde Laz kadın ve erkeğini sembolize eden heykel
Etnik bir terim olarak Laz kelimesi, ilk olarak Pliny’nin Naturalis Historia adlı eserinde geçmekte olup, Prokopius’un da belirttiği gibi birden fazla Kolhis kabilesi tarafından zamanla benimsenmiş bir isim olmustur . Bu yüzden Lazca konuşan halk dışında Samsun- Rize arasında ana dili Türkçe ve rumca olan ve otokton yerli olması muhtemel  halklar da tarih boyunca Laz, Lazi olarak adlandırılmıştır. Bizans, Osmanlı dönemi hatta günümüz Türkiyesin'de süren bu kavram karmaşası Ignácz Kúnos gibi dilbilimcileri bile (1891) Lazca konuşan halk bölgeniz islamlaşıp türkleşmesi ile yavaş yavaş milli bilinçlerini kaybetmilerdir ve türklerin arasında kaynayıp kaynaşmışlardır ve türklügün ana unsurlarından olmuşlardır. osmanlı döneminde ortak bir kültür ve kimliği tanımlayan Laz terimi 1923 mübadelesiyle Yunanistan'a göçen Pontus Rumlarının “Pontuslu” Samsun-Rize arasındaki müslümanların ise “Karadenizli” terimlerini benimsemesiyle kendiliğinden çözülmüş görülmektedir.

beeeeeeeeeeeeeeeeeeeennnnnnnnn 

forumda bilmiyorum ama istanbula yeni yerleşen biri olarak sölemek gerekirse istanbulda elini sallasan laza çarpıyor

hih hih hiii Nasiii.. 

Ich bin auch eine Laz …  und    ich bin stolz drauf.

Sizce bu Cümle ne kadar dogru ?