jugendsamt

Velayet küçüklerin ana ve babalarınca ortaklaşa kullanılan, eğitim, nerde bulunmalarını belirleme, gözetme ile bakım konularında hak ve görevlerini içeren durumdur; ana-babadan birisi yoksa diğeri tarafından tek başına kullanılır. Velayet hakkı ile ilgili Almanya’da (ve Avrupa’da) yaşayan Türkiye vatandaşları için hangi ülkenin yasaları geçerlidir?

Uluslararası anlaşmalara göre yaşanan ülkenin yasaları, yani Almanya’da yaşayanlar için Almanya yasaları esas alınır.

Ayrılık süresinde velayet hakkı kime aittir?

Ayrılık süresinde (bu boşanma tarihinden sonraki süre için de geçerlidir) velayet hakkı anne ve babaya ortak olarak aittir. Mahkeme, tarafların bir dilekçesi bulunmadığı sürece bu konu ile ilgili bir karar verme yetkisine sahip değildir. Avukat boşanma davasında sadece mahkemeye tarafların velayet hakkı konusunda hemfikir olduklarını beyan etmek zorundadır. şayet taraflar hemfikir değillerse, velayet hakkını tek kendisine isteyen taraf bunu bir dilekçe ile mahkemenin kararlaştırmasını istemelidir. Karşı taraf bunu kabul etmezse, mahkeme aşağıdaki kriterler esasında karar vermek zorundadır:

a) Çocuğun çıkarlarını hangi taraf daha iyi koruyabilecek durumdadır?

b) Çocuk kimin yanında sağlıklı ve süreklili bir gelişmeye sahip olacaktır?

c) Çocuk hangi tarafa daha sağlıklı duygusal bağlara sahiptir?

d) Kardeşleri ile çocuk hangi tarafla yaşadığı zaman iyi ilişkiler geliştirebilecektir?

Bu kriterlerde görüldüğü gibi çocuğun çıkarları ve sağlığı esas alınmaktadır.

Yetkili gençlik dairesinin (Jugendamt’ın) raporu hangi tarafı bu çıkarları sağlamakta daha uygun görüyorsa, velayet hakkı mahkeme tarafından ona verilecektir. Bu konuda psikolojik bilirkişi raporu da alınabilir. Fakat bundan kaçınmak gereklidir, çünkü böyle bir raporun hazırlanması en başta çocuğa zarar verebilecektir.

Velayet hakkının bir tarafa verilmesinde çocuğun isteği önemli midir? Evet. Mahkeme çocuklara kimin yanında kalmak istediğini sorabilir. Hakimler bu konuda çocuğun bir tarafın etkisi altında yanıt verdiğini tespit etmek için yeterlice tecrübe sahibidirler. Bu istek hakim için net değilse, bunu tespit etmek için bilirkişi raporu hazırlattırabilir. Bu tür raporlar 4 ve 14 yaş arasındaki çocuklarla ilgili hazırlanır. Yukarıda belirrtildiği gibi mümkün oldukca bundan çekinmek gerekir. Daha büyük çocuklar genelde ne istediklerini net belirleyebiliyorlar.

Bilirkişi ne yapar?

Bilirkişi bir psikolokgolmakla, tüm taraflarla, çocukla, varsa bir tarafın yeni hayat arkadaşı ile, Kindergarten eğitmenleri ve/veya öğretmenlerle görüşmelerde bulunup rapor hazırlar. Bu raporu duruşmada mahkemeye, taraflara ve Jugendamt temsilcisine izah eder.

Çocuğun haklarını Jugendamt’ın yanında dava süresinde kim koruyabilir?

1998 yılından beri geçerli olan çocuk hakları reform yasası çocuğun kendi avukatının olabilmesini (Anwalt des Kindes) öngörmektedir. Bir tarafın dilekçesi üzerine mahkeme çocuğa bir avukat tayin eder. Çocuğun avukatı taraflardan bağımsız olarak çocuğun çıkarlarını savunur. Biz iki davada bu imkana başvurduk ve olumlu sonuçlar elde ettik. Taraflar bu durumda çocukları kendi kavgaları için araç olarak kullanmaktan uzak durma eğilimini gösterdiler.

Çocuğun kimin yanında kalacağını belirlemek için velayet hakkının tek tarafa verilmesi şart mı?

Taraflar çocuğun kimin yanında kalması konusunda anlaşamadıkları durumda velayet hakkını tek tarafa vermek şart değildir. Velayet hakkı yukarıda belirttiğimiz gibi, çocuğun nerde kalacağını belirleme hakkı, eğitim hakkı vs gibi hak ve sorumluluklardan oluşmaktadır. Bunlar tümünü talep etmeden tek tek istenebilir. Mesela sadece çocuğun nerede kalacağını belirleme hakkı yeterli olabilir. Bu hakla çocuğun sizde kalmasını güvenceye almış olursunuz. Velayet haklarının geri kalan kısımları her iki tarafın ortak hakkı olarak devam eder.

Bunun en önemlisi eğitim hakkıdır. Ayrılmış eşinize çocuğu kendisinden almak, kendisinden uzaklaştırıp yabancılaştırmak istemediğinizi bu şekilde gösterebilirsiniz. Bu şekilde önemli ölçüde baş ağrısından kendinizi kurtarmış ve çocuğunuzun şiddetli bir velayet kavgasından psikolojik hastalanmasını önlemiş olabilirsiniz. Çocuğunuzun ise ayrılıkla velilerinden bir tanesini yittirme korkularını azaltmış olursunuz.

Bir taraf çocuğu kaçırdığı zaman ne yapılabilir?

Buna yanıt, çocuğun ülke içerisinde mi, yoksa ülke dışına mı kaçırılmış olmasına, ayrıca velayet hakkının her iki tarafa mı, yoksa tek tarafa mı ait olmasına bağlıdır.

Çocuk bir ziyaret sonrası eve dönmediği zaman, diğer taraf mahkemeye başvurarak çocuğun verilmesini talep edebilir. Bu talep çocuğun çıkarları ve sağlığı ile uyumlu olmalıdır. Kaçırma durumlarında genellikle acil davranılması gerektiği için mahkemeye ihtiyadi tedbir dilekçesi ile başvurulup acil karar alınmalıdır. Mahkeme çocuğun sağılığı ve çıkarları esasında durumu acil değerlendirirse, hemen veya karşı tarafın görüşlerini aldıktan sonra gereken kararı verir.

Çocuğu kaçıran tarafın bu karara uymadığı durumda kendisine karşı zorlama para cezası veya zorlama tutuklama kararı verilebilir. En kötü durumda çocuk bu karar esasında icra memuru ve polis tarafından alınıp eve geri getirilir. Polis tek başına hiçbir zaman çocuğu alma yetkisine sahip değildir! Çocuğu kaçıran taraf bu davranışı ile çocukla ilişki hakkını tamamen yitirebilir.

Ülkeler çocuğun ülke dışına kaçırılması durumu için hangi anlaşmalara sahiptirler?

Ülkeler bu konularda 25.10.1980 Haag anlaşası, 20.05.1980 Velayethakkı anlaşması ve Haag reşit olmayanları koruma anlaşmasına sahiptir. Tüm bu anlaşmalar çocuğu kendisinden kaçırılan veliye geri getirlmeyi garanti altına almayı amaçlamaktadır.

Bu anlaşmalardan hangisine Türkiye katıldı?

Türkiye sadece Haag reşit olmayanları koruma anlaşmasına katılmıştır. Bu anlaşma Almanya, Fransa, Lüksemburg, Hollanda, Portekiz, İspanya, İsviçre ve Türkiye için geçerlidir.

Çocuğu geri getirtmek için ne yapılmalıdır?

Çocuğu bu anlaşma esasında geri getirebilmek için aile mahkemesinden gayrimeşru belgesi (Widerrechtlichkeitsbescheinigung) alınmalıdır. Ondan sonra en basit ve hızlı yardımı Federal Yargıtay Başsavcısını (Generalbundesanwalt am Bundesgerichtshof) arayarak sağlayabilirsiniz