Büyük Hun İmparatorluğu

Tarihi süreç içerisinde birçok Türk devletinin hüküm sürdüğü görülmektedir. Ve bu devletlerden ilk ve en önemlilerinden bir tanesi Büyük Hun İmparatorluğu’dur. Büyük Hun İmparatorluğu, Asya Hun İmparatorluğu olarak da bilinmektedir. Milattan önce 220 tarihlerinde yaşamış olan bir Türk devletidir. Büyük Hun İmparatorluğu her yönden Türk karakterini yansıtan bir devlettir. Roma İmparatorluğu sınırlarına kadar genişlemiştir. Büyük Hun İmparatorluğu’ nun bilinen ilk imparatoru Teoman olmakla birlikte en önemli hükümdarı ise Mete’ dir. Mete İpek Yolu’na Çinlileri yenmiş ve onları haraca bağlamış bir hükümdardır.
Etnik Yapısı
Hunlar genel olarak hayvancılıkla ilgilenmekle birlikte tarımla da uğraşmışlardır. Bozkır yaşamının şartlarına uygun olarak avcılık da yapmışlardır. Savaşçılık yetenekleri çok fazla gelişmiş olan Büyük Hun İmparatorluğu’ nun at yetiştiriciliğinde gelişmiş olduğu görülmektedir. Genelde küçükbaş hayvancılık yapmalarının yanında büyükbaş hayvancılıkla ilgilenmemişlerdir. Tarihte bilinen ilk Türk devleti olmasından dolayı Büyük Hun İmparatorluğu Türklerin atası olarak bilinirler.
Yükselişi
Büyük Hun İmparatorluğu Mete Han ile birlikte yükselişse geçmiştir. Mete Han babası tarafından sürgüne gönderilmesine rağmen büyük bir orduyla dönmüş babasını Teoman’ ı idam ederek devletin başına geçmiştir. Ülke sınırlarını oldukça genişleten Mete Han sınırları Çin Seddi’ ne kadar dayandırmıştır. Mete Han Asya’da bulunan Türk kavimlerinin tek çatı altında toplamıştır.
Devlet Yapısı ve Otorite
Devlet boylar ve budunlardan oluşmaktadır. Tanhu imparatora bağlıdır ve tüm ülkeyi yönetir. Hükümdar ve ailesi en iyi sürülerine sahip olup en iyi otlaklarda onlara tahsis edilmiştir. En iyi hayvanlara ve otlaklara sahip olmak dönemim özellikleri gereği güç göstergesidir. Devlet bürokrasisinde eğitim almış Çinlilerden yararlanılmıştır. Boylar sağ ve sol olmak üzere ikiye ayrılarak yönetilmişlerdir.
Askeri sistemde merkezi yönetime bağlılık hakimdir. Askerler beyleri vasıtasıyla vergilerini ödemişlerdir. Boy sistemi devletin bütün sistemlerine yerleşmiştir. Çoğu devler adamlarını bir araya getirmek için kurultaylar toplanmıştır ve bu toplanmalar devletin bekası için çok önemli olmuştur.
Sosyal Yaşam
Hunlar göçebe bir yaşam sürmüşlerdir. Kapalı kaleler veya duvarlar arasına gizlenmeyi devlet kendine yakıştıramamıştır. Her zaman verimli, sulak ve elverişli alanları tercih etmişler ve oralara göç etmişlerdir. Savaşçı özellikleri nedeniyle döneminde çok korkulan bir devlet olmuşlardır. Kıyafetleri genelde kürklerden oluşmuştur ve bu kıyafetler onlara asil ve korkulan bir görünüm vermiştir. Bazı ihtiyaçları için takas usulünü kullandıkları görülmektedir. Baharat, bakla gil ve tahıl ihtiyaçları örnek olarak verilebilir. Ata aşırı derecede bağlı bir toplum olmuşlardır. Atlarla yiğitler arasında manevi bir bağ olduğuna inanmışlardır. Kadınlar çocuk bakarlar, yemek yaparlar ve bunların dışında halı ve keçe yapımıyla ilgilenmişlerdir. Erkekler eşlerine çok önem vermişlerdir. Hanların eşlerine Kurultay’da söz hakkı verildiği görülmektedir.
Sanat ve Kültür
Büyük Hunların dini inancı gök tanrı inancı olmuştur. Bu inanca bağlı olarak kurgan denilen mezarlara ölüler eşyalarıyla birlikte gömülmüşlerdir. Halı dokumalarına bakıldığında Çin ve İran dokumalarına ilişkin örneklerde görülmektedir. Süs eşyalarında savaş motifleri oldukça fazla görülmektedir. Bronz kullanarak hayvan heykellerine de rastlanmaktadır.