Almanya ‘da Oturum İzni Almak İçin Gereken Belgeler

Almanya ‘da Oturum İzni Almak İçin Gerekli Evraklar Nelerdir? Aşağıda Almanya yabancılar yasasında bulunan oturma izinleri ve çeşitleri yer almaktadır.

Almanya Yabancılar Yasası

Almanya oturum izni almak için genel bilgiler

Almanya’ya gelen yabancılar için özel oturma izni yasaları geçerlidir. Alman vatandaşlığına sahip olmayan kişiler yabancı sayılırlar.

Avrupa Birliği Ülkeleri Dışından Gelen Yabancılar

Avrupa Birliği ülkeleri vatandaşlığına sahip olmayan yabancılar, üçüncü ülke vatandaşları (Drittstaatsangehörige) olarak tanımlanır. Burada verilecek bilgiler bu grubun Almanya’daki yasal konumuyla ilgilidir. Avrupa Birliği vatandaşları ile ilgili bilgiler için ayrıca, bkz. Bölüm Avrupa Birliği (AB) Ülkeleri Vatandaşları ve Aile Üyeleri.

Avrupa Birliği vatandaşı olmayan (Drittstaatsangehörige) yabancıların konumuyla ilgili ayrıntılar

Almanyada İkamet Yasası

Üçüncü ülke vatandaşları Almanya’ya gelişte ve kalma durumunda İkamet Yasası’na tabidirler. İkamet yasası iki ayrı oturma izni tanımlar: Süresiz ‘yerleşme izni’ (Niederlassungserlaubnis) ve süreli ‘oturma izni’ (Aufenthalterlaubnis). Üçüncü ülke vatandaşlarının yasal konumlarıyla ilgili diğer farklılıklar ise ikametin amacına ve buna bağlı olarak verilen oturma iznine göre oluşur.

Ek bilgi: Vize de bir çeşit oturma iznidir. İçerik olarak vize işlemleri için bildirilen oturma amacına bağlı olarak aşağıda açıklanan iki ayrı oturma izni türüne uygundur. Temel fark vizenin yurt dışında ve bir Alman yurtdışı temsilciliği tarafından verilmiş olmasıdır. Vatandaşları Almanya için vize alma zorunluluğunda olan devletler çoğunluktadır. Bu durumda Almanya’ya gelmeden önce yurtdışındaki Alman temsilciliklerine vize için başvurmak gereklidir. Almanya’da planlanan oturma amacını vize için verilen başvuruda doğru şekilde belirtilmelidir.

Almanyada Oturma izni

Oturma izni genelde süreli olarak verilir. Süreli verilen bu izin, çoğu durumda süresiz oturmanın temelini oluşturur. Oturma izni alındıktan belli bir süre sonra ve bazı şartlar yerine getirildiği takdirde yerleşme izni alma hakkı doğar. Oturma izni sadece belli bir amaca bağlı ve süreli olarak verilir. Oturma izniyle ilgili hangi haklara (çalışma olanağı, aile birleşimi, garantili oturma izni) sahip olunduğu konusu bu iznin hangi amaçla (çalışma, yüksek öğrenim, iltica vb.) alındığına bağlıdır.

Almanyada Çalışma

Oturma izni eğer çalışmayı (işverene bağlı veya müteşebbis olarak) öngörüyorsa, alınacak izinle çalışma hakkına kavuşulur. İşverene bağlı olarak çalışanlarla ilgili aşağıdaki şu durum söz konusudur: Yabancılar dairesi oturma izni verilmesi için yabancılar yasasına göre genel şartların yerine getirilmesini kontrol eder. Yabancılar dairesi şartlar yerine getirilmiş ise çalışma dairesinden (Agentur für Arbeit) çalışma izni verilmesi için onay ister. Bu konuda izlenen temel kural, yapılacak işe talip Alman veya eşdeğer uyruklu (örneğin Avrupa Birliği vatandaşları veya uzun bir süreden beri Almanya’da yaşayan üçüncü ülke vatandaşları) kişilerin olup olmamasıdır (Öncelik verme/Vorrangprinzip). Eğer öncelik verilecek kişiler yoksa, çalışma izni verilir. Almanya veya Avrupa Birliği vatandaşlarına eşit çalışma haklarına kavuşabilmek, belli süreler dolduktan sonra da olanaklıdır.

Ek bilgi: Almanya’da yasal olarak yaşamakta olan Türk vatandaşları ve aileleri için çalışma izni alma konularında ayrıcalıklı özel kurallar geçerlidir. Bir işverene bağlı olarak tüm işkollarında çalışma olanağına ulaşabilmek için Türk vatandaşlarının örneğin aynı iş yerinde dört yıl çalışmaları yeterli sayılır.

---

İlginizi Çekebilir: İnternetten para kazanmak mümkün mü? Reklam izle para kazan uygulamaları hakkında şok gerçekleri okumak için TIKLAYIN
Sadece bir cep telefonu ve internet bağlantısıyla oyun oynayarak ayda ne kadar para kazanabilirsiniz merak ediyor musunuz? Para kazandıran oyunları öğrenmek için TIKLAYIN
Evde para kazanma yolları hakkında ilginç ve gerçek yöntemleri öğrenmek ister misiniz? Evde çalışarak nasıl para kazanırsınız? Öğrenmek için TIKLAYIN

---

Dikkat edilecek konu: Adı geçen oturma izni türleri ancak başvuru dilekçeleri verilerek uzatılır veya süresiz oturma iznine çevrilir. Başvurular zamanında yapılmalıdır. Oturma izni bitmeden bu işlemin yapılmasında yarar vardır. Başvurular oturma izninin bitiminden sonra yapılmamalıdır. Böyle bir duruma, önce oturma iznini şekilsel olarak geçersiz konuma getirdiğinden ve bunun sonucunda kazanılan hakların kaybına neden olabileceğinden, fırsat verilmemelidir. Örneğin oturma izninin geçerliliği 18 Şubat günü bitiyorsa, uzatma başvurusu en geç o gün veya daha iyisi bu tarihten önce yapılmalıdır!

Almanya’ya Yerleşme İzni

Yerleşme izni oturma izinleriyle ilgili durumu garanti altına alır. Bu izin zaman ve mekanla kısıtlanamaz ve çalışma dairesinin iznine bağlı olmadan her türlü çalışma hakkını öngörür. Yerleşme izni alınarak her türlü işte çalışılabilir (Bazı meslek dallarıyla ilgili istisnalar vardır: Doktorluk, memuriyeti öngören meslekler vb.).

Genel olarak aşağıdaki şartların yerine getirilmesi gereklidir:

Oturma iznine beş yıldan beri sahip olma
Beş yıldan beri sosyal sigortalı bir işte çalışma
Geçim masraflarının garantili olması
Kişi ve aile için yeterli büyüklükte konut
Yeterli derecede Almanca bilgisi
Almanya’nın toplumsal ve siyasal yapısı üzerine temel bilgiye sahip olma
Eşlerden birisi eğer diğer eş sosyal sigortalı bir işe sahip olma şartını yerine getiriyorsa, aynı hakka sahip olabilir. Çocuklar için geniş istisnalar vardır. Çocuklar 16 yaşını doldurdukları zaman, eğer beş yıldan beri Almanya’da bulunuyorlarsa ve oturma iznine sahipseler, yerleşme izni alabilirler. Yerleşme izni alma konusunda mülteciler için de özel kurallar vardır. Bu kişiler normal olarak üç yıl sonra yerleşme iznine sahip olabilirler.

Bilgi: Oturma izninizin uzatılması durumlarında ilgili kişiyle yerleşme izni almak için hangi şartları yerine getirmeniz konusu üzerine konuşup, bilgi toplamanızda yarar vardır.

Dikkat edilecek konu: Oturma iznine sahip kişiler de yurt dışında kaldıklarında Almanya’daki haklarını kaybedebilirler. Yurt dışında geçirilen her tatil veya her ziyaret doğal olarak oturma haklarınızın yitirilmesi anlamına gelmez. Ama ilgili kişilerin yurt dışına çıkmaları geçici bir zamanı kapsamayıp devamlılık kazanan bir durum ise (örneğin Almanya’daki konutu terk etme), Almanya’daki oturma izni yurt dışına çıkıldığı andan itibaren derhal ve otomatikman kaybolur. Bu gibi durumlarda yurtdışına geçici bir müddet için gidilse bile, tehlike vardır. Altı aydan fazla yurt dışında kalındığında, oturma veya yerleşme izni genellikle doğrudan kaybolur. Bundan dolayı uzun süreli yurt dışı ziyaretleri yapmak niyetinde iseniz, yabancılar dairesiyle durumu konuşmanızda yarar vardır. Hakların kaybedilmemesi için yasalarda istisnai durumlar (askerlik hizmeti veya emeklilik durumu gibi) öngörülmüştür.

Almanyada Çalışma Amaçlı Oturma İzni

Çalışma amacıyla (işverene bağlı olarak veya müteşebbis olarak) verilen oturma izinleri çeşitlidir. Hangi iznin sizin için söz konusu olduğu, amaçlanan işin yapısına göre belirlenir. Buradaki ayrım meslek eğitimine gerek olmayan basit işe, kalifiye işe, yüksek kalifiye işe ve girişimciliğe (müteşebbislik) göre yapılır.

Almanyada Yüksek Öğrenim Amaçlı Oturma İzni

Yüksek öğrenim veya öğrenim yerine başvuru amacıyla bir yabancıya oturma izni verilebilir. Öğrenim yerine başvuru amaçlı oturma süresi en fazla dokuz ay sürer. Öğrenim yerine sahip olarak bir yüksel okula başlayan kişiye iki yıllık oturma izni verilir. Öğrenim süresinde öğrenciler yılda 180 gün yarım günlük veya 90 gün tam günlük işlerde çalışma hakkına sahiptirler. Yüksek okul bünyesinde yardımcı asistanlık gibi işlerde de çalışma olanağı vardır. Öğrenim başarıyla sonuçlandıktan sonra oturma izni, işyeri bulma amacıyla bir yıl daha uzatılabilir. Çalışma amacıyla verilecek oturma izni için sonuçlanan öğrenime uygun bir işin bulunması ve bu işin bir yabancı tarafından yapılabilme olanağının bulunması gereklidir (bu genel olarak, öngörülen işyerinin bir Alman vatandaşı veya bir Avrupa Birliği vatandaşı veya ülkede uzun zamandan beri yaşayan bir üçüncü ülke vatandaşı tarafından doldurulamaması durumunda mümkündür).

Yüksek öğrenim yapmak isteyen yabancı öğrencilerle ilgili bilgiler için Deutsche Akademische Austauschdienst İnternet adresine www.daad.de veya www.campus-germany.de adresine bakınız.

Almanya İçin Aile Birleştirmesi

Üçüncü ülke vatandaşlarıyla ilgili aile birleştirmesi konusundaki kurallar çok ayrıntılıdır (Serbest dolaşım hakkı çerçevesinde AB vatandaşlarıyla ilgili aile birleştirmesi konuları aşağıdadır). Aile üyelerinin birleşme amacıyla yanına gelmek istedikleri kişinin, Almanya’daki oturma statüsü özellikle önemlidir.

Aile üyelerinin Almanya’da çalışma hakları, yanına geldikleri kişinin böyle bir hakka sahip olup olmadığına bağlıdır. Bundan dolayı birleşme amacıyla gelmiş aile üyeleri temelde aynı haklara veya aynı kısıtlamalara tabidir. ( örneğin iş pazarına sadece ikincil şartlarda girme).

Üçüncü ülke vatandaşları statüsündeki kişilerle yapılacak aile birleştirmesi durumlarında diğer bazı şartların da yerine getirilmesi gereklidir (örneğin yeterli büyüklükte konut ve Almanya’daki geçim masraflarının garanti altında olması gibi). İstisnai durumlar ancak sığınma hakkı almış kişilere (iltica hakkı olanlar ve Cenevre Konvansiyonu uyarınca mülteci sayılanlar) uygulanır. Zira bu kişiler için aile birleştirmesi sadece Almanya’da mümkündür. Öte yandan aile birleştirmesi çerçevesinde gelecek olan kişilerle ilgili çeşitli koşullar vardır:

Eşler (aşağıda a), ilgili kişinin çocukları (aşağıda b) ve bazı durumlarda kişinin diğer aile üyeleri (aşağıda c) birleştirme hakkına sahip grubu oluşturur.

a) Eğer Almanya’da yaşayan eş yerleşme iznine sahipse eşini yanına getirme hakkına da sahiptir. Bazı durumlarda sadece oturma izni yeterli sayılabilir. Söz konusu olan durum (oturma izni), sığınma hakkına sahip mülteciler, beş yıldan beri oturma hakkına sahip kişiler ve üçüncü ülke vatandaşının Almanya‘ya geldiğinde evli olması ve eşin bir yılın üzerinde oturmasının beklendiği durumlar için geçerlidir. Bu şartların yerine getirilmemesi halinde (örneğin evliliğin Almanya’ya girişten sonra yapılması gibi), ilgili daire takdir hakkını kullanarak karar verir.
b) Çocuklar, eğer velileri veya bakım hakkına sahip velisi Almanya’da yaşıyorsa ve oturma veya yerleşme iznine sahipse, sadece 16 yaşını dolduruncaya kadar birleşme hakkına sahiptir. Ayrıca söz konusu çocuklar 16 yaşını doldurmuşsa bu hak halen geçerlidir. Böyle bir durumda, Almanca dilini konuşması aranır veya çocuğun Almanya’ya hızlı bir şekilde uyum sağlayacağından yola çıkılır. Aynı durum, çocuğun velileri veya bakım hakkına sahip velisi ile yaşamını Almanya’ya taşıması ve bu kişilerin oturma veya yerleşme iznine sahip olmaları durumunda geçerlidir. Sığınma hakkına sahip kişilerin reşit olmayan çocukları 18 yaşını dolduruncaya kadar birleşme hakkına sahiptir. Eğer bu şartlar yerine getirilmiyorsa, ilgili dairenin çocuk birleştirmesi konusunda olumlu veya olumsuz takdir hakkı vardır. Böyle bir durumda çocuk için sadece mağduriyet durumu geçerliyse birleşmeye izin verilir.
c) Bazı durumlarda ailenin diğer üyeleri (reşit çocuklar veya büyük anne ve babalar) aile birleştirmesi çerçevesinde gelebilirler. Ancak böyle bir durumun koşullarını yerine getirmek zordur. “Çok özel mağduriyet durumu”nun var olması gereklidir. Örneğin her iki tarafta yaşayan aile üyelerinden (Almanya’da ve yurt dışında) bir tarafın hastalık veya yaşlılıktan dolayı diğer bir tarafa bakım için acilen ihtiyacı olması, böyle bir durumu oluşturur.
“Hayat arkadaşlığı” konusunda ek bilgi: Almanya’da eşcinsel kişilerden oluşan beraberlikler/evlilikler mümkündür. Bu tür bir beraberlik durumunda yabancı olan eşcinsel kişi aile birleştirme haklarından diğerleri gibi yararlanır.

Ek bilgi: Alman vatandaşlığına sahip kişilerin aile birleşmesi şartları daha kolaydır. Örneğin böyle bir durumda üçüncü ülke vatandaşı konumunda olan çocuklar, reşit yaşa kadar Almanya‘ya gelebilirler. Geçim taahhüdü gibi konularda garantiler tam olmasa bile böyle bir durum, Almanya’da yaşayan diğer aile üyeleri yurt dışında yaşamaya zorlanamayacağından dolayı, aile birleştirmesini reddetmek için geçerli neden sayılmaz.

“Eşlere bağımsız oturma izni” konusunda ek bilgi: Bazı evlilikler geçimsizlikten ve hatta şiddet uygulandığından dolayı sona erer. Eskiden evli kişilerle ilgili oturma izninin uzatılması söz konusu olduğunda, izin alındığı zamanki şartlar aranırdı. Eğer ilgili kişiler süresiz oturma iznine (şimdi yerleşme izni) halen sahip değillerse ve ayrı bir yaşam sürüyorlarsa, yabancılar dairesi oturma izinlerini uzatmayabiliyordu. Ortaya çıkan bu sonuç, yasa koyucu için kabul edilemeyecek kadar sertti. Bundan dolayı eğer evlilik Almanya’da iki yılın üzerinde devam etmişse, oturma izninin uzatılması evlilik birliğinin ortadan kalkması durumunda bile gerçekleşmektedir. Evlilik iki yıl bitmeden sona ermişse ve mağduriyet durumu varsa (Härtefall) Yabancılar Dairesi eşlere bağımsız oturma izni verebilir. Ağır mağduriyet durumu, yasa koyucuya göre özellikle şiddet kullanan erkeklerden ayrılmak isteyen kadınların durumudur.

Yurt Dışından Gelen Aile Üyeleri ve Diğer Kişilerin Ziyareti

Aile birleştirmesi çerçevesinde istenen şartlar, yurt dışından Almanya’ya ziyaret amacıyla gelen aile üyeleri ve dost kişiler için geçerli değildir. Bu durumda üçüncü ülke vatandaşı statüsünde olan kişilere, Almanya’daki ziyaretleri kısa sürse de, vize alma zorunluluğu vardır. Ziyaretçi olarak gelmek isteyenler Alman yurt dışı temsilciliklerinden ücrete tabi vize almak için, başvuru yapmak zorundadırlar. Alman yurt dışı temsilciliklerinin vize verme konusundaki takdir hakkı geniştir. Özellikle yakın aile üyeleri konusunda ilişkiler göz önünde bulundurularak, vize ile ilgili verilecek kararın çoğunlukla olumlu olmasına çalışılır. Vize ile ilgili kararın olumlu olması için, ziyaretçinin Almanya’daki geçimi konusunda garantilerin verilmiş olması gereklidir. Bu durumda yapılacak olan iş, yerel ‘Yabancılar Dairesi’ne gidip davetlinin Almanya’daki masraflarının üstlenileceği konusunda bir garanti belgesi (Verpflichtungserklärung) imzalamaktır.Yabancılar Dairesi bu işlemin yapılması için belli bir ücret alır.